Otkrivena imena još 4.000 logoraša iz Aušvica

Istraživači u Muzeju Aušvic-Birkenau dve godine radili su na rekonstrukciji identiteta nekih od zatočenika koncentracionog logora Aušvic-Birkenau. Veliku pomoć u tom projektu imali su u bazi podataka Arolsen arhiva iz Nemačke.

Pronađeno 90.000 dokumenata

Nakon obimnog istraživanja uspeli su da otkriju identitet 4.000 do sada neidentifikovanih zatvorenika, dođu do dodatnih informacija o još 26.000 zatočenika i pronađu 90.000 dokumenata o logorašima iz Aušvica koji su prošli kroz taj logor, ali nikada nisu bili registrovani u njemu.

Trenutno su poznata imena oko 300.000 od 400.000 zatvorenika koliko ih je zvanično bilo registrovano u Aušvicu. Osim toga, kroz Aušvic je prošlo više stotina hiljada zatočenika koji nikada nisu bili registrovani.

U kompleksu logora Aušvic-Birkenau bilo zatočeno oko 1,3 miliona ljudi, od čega je oko 1,1 milion stradalo. Među žrtvama je bilo više od 1 milion Jevreja.

Kako doći do podataka o nečijem identitetu ako ne znate odakle da počnete?

Sa tim pitanjem suočili su se i zaposleni u Muzeju Aušvic-Birkenau. Taj Muzej nije imao podatke o velikom broju logoraša, jer su mnogi nakon transporta u Aušvic često slati dalje u druge nacističke logore i bili registrovani tek po dolasku na ta mesta.

Koristeći bazu podataka Aroslen arhiva, istraživači Muzeja Aušvic-Birkenau uspeli su da dođu do informacija o mnogim od tih zatvorenika i njihovim putevima progona.

Rekonstruisanje sudbina

Novi podaci otkriveni su zahvaljujući spiskovima logoraša koji su bili na prisilnom radu, armijskim spiskovima vojnika i zarobljenika, transportnim listama i listama smrtnih slučajeva.

Dokumenti iz Arolsen arhiva omogućili su rekonstrukciju identiteta, između ostalih, Poljaka, Roma, sovjetskih ratnih zarobljenika i francuskih političkih zatvorenika, kao i Jevreja koji su deportovani iz geta u Lođu u Poljskoj i Terezina u Češkoj.

– Od velike važnosti su dokumenti koji se odnose na Jevreje iz Mađarske (među kojima su bili i Jevreji iz Bačke, prim ur.) koji su deportovani u logor u proleće i leto 1944. godine, jer mnogi od njih nisu bili registrovani u Aušvicu, već su prebačeni na druga mesta. Zahvaljujući dokumentima iz drugih logora možemo rekonstruisati njihove sudbine kao i sudbine čitavih zajednica – objašnjava arhivista u Muzeju Aušvic-Birkenau Eva Bazan.

Dvojica Jevreja iz Mađarske čiji identiti su pronađeni su braća Jeno i Mor Hofman. Oni su prvo premešteni iz Aušvica u logor Buhenvald, a onda opet nazad u Aušvic. Dosijei braće Hofman sadrže i imena njihovih roditelja i njihovih supruga, koji su takođe bili zatvoreni u logoru, piše The Times of Izrael.

Među onima koje su Bazan i njen tim identifikovali su slikar i član francuskog pokreta otpora Leon Delarbra i poljski umetnik Francizek Jazviecki, čiji portreti zatvorenika su izloženi u muzeju logora.

Dvojica slikara su u nekom trenutku premeštena iz Aušvica u logor Buhenvald i u zapisima tog logora, koji su sačuvani u Arolsen arhivu, pronađene su nove informacije o njima.

Delarbreov dosije uključuje fotografiju, adresu u francuskom gradu Belfortu, datum rođenja, njegov opis , uključujući detalje o zubima koji su mu nedostajali, kao i datum premeštanja između logora.

Delarbre i Jazviecki su preživeli zatočeništvo, ali je Poljak podlegao od posledica tuberkuloze godinu dana nakon što je oslobođen. Delarbre je preminuo 1974. godine.

Jedan zapis otkriva mnogo

Šef digitalne arhive Muzeja Aušvic-Birkena Krištof Antončik ističe da je u logoru Aušvic osim onih zatvorenika koji su bili registrovani, veliki broj ljudi ubijen odmah po dolasku. Za njima nije ostao nikakav trag.

– Njihova imena se ponekad pojavljuju samo na transportnim dokumentima koje su nacisti koristili – kaže Antončik.

Pojedinačni zapisi povremeno sadrže detalje o svim članovima porodice zatvorenika – njihova imena i godinu starosti, kao i informaciju o tome da li su bili zatvoreni u Aušvicu ili drugom logoru, da li su ubijeni ili su prebačeni dalje.

Koristeći baze podataka i digitalnu tehnologiju, istraživači sada mogu pratiti puteve kojima su prolazili zatvorenici širom Evrope dok su ih premeštali iz jednog u drugi nacistički logor.

Razmena informacija u oba smera

Arolsen arhiv poseduje oko 30 miliona dokumenata, uključujući arhive SS trupa i Gestapoa, kao i zapise iz koncentracionih logora. Ukupno 120.000 dokumenata koji se odnose na zatvorenike iz Aušvica digitalizovano je kao deo zajedničkog projekta sa Muzejom Aušvic-Birkenau.

Kroz ovu saradnje dveju institucija Arolsen arhiv je svoju kolekciju proširio na nekoliko načina. Neki dokumenti koji su bili dostupni samo kao loše kopije, kao što su recimo fotografije zatvorenika iz Aušvica, sada su zamenjeni vrlo kvalitetnim skeniranim fotografijama.

Novi dodaci fondu uključuju i kopije knjiga u kojima se navode brojevi zatvorenika. Te knjige se sada mogu koristiti kao dodatni izvori u istraživačkom radu.

– Veoma smo zadovoljni ovom uspešnom saradnjom i međusobnom razmenom informacija – rekla je Giora Zviling, zamenica šefa arhiva u Arolsen Arhivu.

Svako ime je važno

Arolsen arhiv je nedavno pokrenuo i inicijativu #everynamecounts sa ciljem kreiranja digitalnog memorijala za sve ljude koji su bili meta nacističkih progona. Više detalja o tom projektu možete pogledati na sajtu Arolsen arhiva.