Međunarodni program povodom obeležavanja Dana sećanja na žrtve Novosadske racije
Terraforming vas poziva na međunarodni program povodom obeležavanja Dana sećanja na žrtve Novosadske racije:
23. januara u 18:30 sati
Kulturna stanica Eđšeg, Antona Čehova 4, Novi Sad
Izložba grafičkih radova o Raciji
U okviru programa imaćete priliku da vidite izložbu grafičkih radova o Novosadskoj raciji nastalih tokom radionica sa gostima umetnicima, učenicima, i stručnjacima na polju arhivske pedagogije i edukacije o Holokaustu iz Holandije, Nemačke, Danske, Rumunije i Srbije.
Nova zbirka svedočanstava
Takođe, prezentovaćemo novu zbirku svedočanstava „Priče smrti i života iz kutije 183“. Radi se o svedočanstvima Jevreja Bačke koji su preživeli Holokaust koje je sakupio autor Vladimir Todorović. U okviru zbirke su i do sada neobjavljivana svedočanstva i spiskovi žrtava.
Objavljivanje knjige pomogle su Jevrejska kulturna i humanitarna fondacija „Sabitaj Buki Finci“, Beograd i Jevrejska opština Novi Sad. Predložak knjige nagrađen je na 68. nagradnom konkursu Saveza jevrejskih opština Srbije za radove sa jevrejskom temom, za 2024. godinu. Izdavač knjige je Terraforming.
Međunarodna tribina
Vrhunac programa je svakako međunarodna tribina na kojoj, između ostalih, govore:
- Birthe Pater, direktorica odeljenja za edukaciju Arolsen arhiva iz Nemačke (Arolsen arhiv je najveći arhiv na svetu sa dokumentima o nacističkim zločinima i podacima o 17 miliona zatočenika nacističkih logora)
- Gabriel Kousbroek, ilustrator i autor iz Amsterdama
- Eugenie Khatschatrian, istoričarka, menadžerka programa Evropskog udruženja nastavnika istorije EuroClio iz Haga
- Vladimir Todorović, autor zbirke svedočanstava „Priče smrti i života iz kutije 183“ iz Novog Sada
- Dragana Stojanović, profesorka na Faktultetu za medije i komunikaciju iz Beograda.
- Umetnici iz Nemačke, Danske, Holandije, Rumunije i Srbije, kao i učenici III i XIV beogradske gimnazije sa nastavnicima – učesnici dvodnevne radionice o grafičkim novelama o Holokaustu
Program vode Miško Stanišić i Nevena Bajalica, Terraforming.
Ulaz je besplatan.
Dobrodošli!
Program je deo šireg međunarodnog projekta Facts not Fiction u kojem Terraforming sarađuje sa partnerima Arolsen arhiv, EuroClio i Interkulturalni institut Temišvar, a pod pokroviteljstvom Evropske unije.
Spomenik „Porodica“ na Keju žrtava Racije u Novom Sadu, delo vajara Jovana Soldatovića, posvećen je žrtvama Novosadske racije
Nova zbirka svedočanstava i građe o deportaciji Bačkih Jevreja Vlade Todorovića u izdanju Terraforminga.
Racija u južnoj Bačkoj 1942. godine
Racija u južnoj Bačkoj, Novosadska racija ili samo Racija, je naziv za masovni zločin koji su u januaru 1942. godine mađarski fašisti, odnosno oružane snage mađarskih okupacionih vlasti uz podršku dela lokalnog mađarskog stanovništva, počinili pretežno nad Srbima i Jevrejima, ali i pripadnicima drugih naroda.
Racija je sprovedena tokom Drugog svetskog rata, između 4. i 29. januara 1942. godine, na teritoriji mađarske okupacione zone u Jugoslaviji u području južne Bačke. Ova teritorija je prvo bila okupirana, a zatim i formalno anektirana Mađarskoj u decembru 1941. godine.
Akcija mađarskih fašista je otpočela u Šajkaškoj oblasti od 4. do 19. januara, nastavila se u Novom Sadu od 21. do 23, a završila se u Bečeju od 25. do 29. januara.
Procenjuje se da je u ovom zločinu stradalo oko 4.000 civila, od toga uglavnom Srba (najmanje 2.578) i Jevreja (najmanje 1.068), ali i drugih (Roma, Rusina, Rusa, Mađara i drugih).
Posledice
Racija je ostavila duboku traumu i trajne posledice na stanovništvo Južne Bačke, ali i širom Vojvodine. U malim mestima i selima sa pretežno srpskim življem gde je ovaj zločin teško pogodio praktično svako domaćinstvo ubijen je značajan deo stanovništva, a stradale su i cele porodice od kojih su neke zauvek nestale. Osim toga, ubijani su posebno viđeniji, obrazovaniji i imućniji Srbi. Takav gubitak je ostavio dalekosežne i dugotrajne posledice na lokalnu zajednicu.
Teško je stradala jevrejska zajednica Južne Bačke, a posebno u Novom Sadu. Proporcionalno udelu Jevreja u ukupnom broju stanovnika, jevrejska zajednica je podnela ogroman gubitak u Raciji. U nekim mestima Južne Bačke stradalo je gotovo celokupno jevrejsko stanovništvo. Samo u Novom Sadu je u ovom zločinu ubijeno barem 20% od ukupnog broja svih Jevreja, što znači da su u toku tri dana mađarski fašisti ubili najmanje svakog petog Jevrejina u Novom Sadu. S obzirom da je teror nad Jevrejima nastavljen tokom celog perioda mađarske okupacije, što je kulminiralo deportacijom Jevreja Bačke u nemačke logore smrti 1944. godine, do kraja rata je gotovo 80% jevrejske populacije u Bačkoj bilo uništeno.